รักบันลือโลก ปู่ม่านย่าม่าน
จิตรกรรมกระซิบรัก ปัจจุบันตั้งอยู่ที่ วัดภูมินทร์ ในเมืองน่าน สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 ภาพจิตรกรรมนี้ภาษาถิ่นเรียกว่า ฮูบแต้ม หรือรูปแต้ม โดยฝีมือของ หนานบัวผัน สล่าชาวไทลื้อในสมัยเจ้าอนันตวรฤทธิเดช เมื่อ พ.ศ.2410 ภาพเขียนในวัดส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องราวชาดกในพุทธศาสนา ประกอบกับวิถีชีวิตของคน ในสมัยนั้น หนึ่งในนั้นคือภาพที่รู้จักกันมาแต่ช้านานอย่างภาพปู่ม่าน ย่าม่าน ซึ่งเป็นคำเรียกผู้ชายผู้หญิงชาวไทลื้อในสมัยโบราณเขาจะกระซิบบทสนทนากัน จะเห็นได้ว่าสมัยนั้นผู้ชายนิยมสักหมึก ส่วนผู้หญิงก็แต่งกายไทลื้อ ภาพนี้ได้รับการยกย่องว่าเป็นภาพที่สมบูรณ์แบบที่สุดทั้งด้านองค์ประกอบและอารมณ์ ซึ่งสะท้อนความเป็นชาวไทลื้อได้อย่างไม่มีที่ติ อีกทั้งช่างวาดก็ยังมีมุมมองและแนวคิดที่ทันสมัย รู้จักนำสีสันมาใช้อย่างเช่นสีแดง ฟ้า ดำ น้ำตาลเข้ม วิธีลงฝีแปรงก็ยังคล้ายภาพวาดสมัยใหม่ จนกลายเป็นสัญลักษณ์ประจำเมืองน่านไปโดยปริยาย
ซึ่งฝ่ายชายจับบ่าหญิงสาวและใช้มือป้องปากเหมือนกำลังจะกระซิบกระซาบคำบางอย่างข้างๆ หู ซึ่งไม่มีใครทราบว่าจะกระซิบว่าอย่างไร แต่ด้วยสายตาของทั้งคู่นั้นมีความกรุ้มกริ่มแฝงนัยบางอย่างที่คาดเดาไปในทางที่โรแมนติก จนอาจารย์สมเจตน์ วิมลเกษม ปราญช์เมืองน่าน ได้แต่งคำกลอนอันสุดแสนโรแมนติกเป็นภาษาเหนือเพื่อบรรยายถ้อยคำกระซิบของปู่ม่านย่าม่านนี้ว่า
“คำฮักน้อง กูปี้จักเอาไว้ในน้ำก็กลัวหนาว
จักเอาไว้พื้นอากาศกลางหาว ก็กลัวหมอกเหมยซอนดาวลงมาคะลุม
จักเอาไปใส่ในวังข่วงคุ้ม ก็กลัวเจ้าปะใส่แล้วลู่เอาไป
ก็เลยเอาไว้ในอกในใจตัวชายปี้นี้ จักหื้อมันไห้อะฮิอะฮี้
ยามปี้นอนสะดุ้งตื่นเววา…”
ส่วนคำที่แปลออกมาเป็นภาษาไทยก็ยังคงกินใจเหลือเกิน
ความรักของน้องนั้น พี่จะเอาฝากไว้ในน้ำก็กลัวเหน็บหนาว จะฝากไว้กลางท้องฟ้าอากาศกลางหาว ก็กลัวเมฆหมอกมาปกคลุมรักของพี่ไปเสีย หากเอาไว้ในวังในคุ้ม เจ้าเมืองมาเจอก็จะเอาความรักของพี่ไป เลยขอฝากเอาไว้ในอกในใจของพี่ จะให้มันร้องไห้รำพี้รำพันถึงน้อง ไม่ว่ายามพี่นอนหลับหรือสะดุ้งตื่น”
ใน วัดภูมินทร์ ก็ยังมีความงามของภาพจิตรกรรมให้เดินชมได้เรื่อยๆ ทั้งภาพวาดชีวิตความเป็นอยู่ของคนเมืองน่านในสมัยร้อยกว่าปีที่ผ่านมา ที่สล่าช่างวาดยังคงใส่ฝีมือผสานจินตนาการปนความน่ารักของผู้คนไว้อย่างน่า สนใจและ ภายในบริเวณวัดก็ยังมีสถูปพระเจดีย์มาลัยโปรดโลก พร้อมรูปปั้นและฉากจำลองเมืองนรกเพื่อเป็นเครื่องเตือนใจให้คนไม่คิดทำบาป ก็เป็นอีกหนึ่งสีสันงานศิลป์ที่ซุ่มซ่อนอยู่ภายในวัดเก่าแก่คู่เมืองน่าน แห่งนี้หากคุณว่างๆลองเดินทางไปเที่ยวจังหวัดเล็กๆที่เรียกว่า จังหวัดน่าน
